Ta’ min soda u wieqfa, ta’ min imdendla u mpaħpħa. Ta’ min żgħira u tonda, ta’ min kbira u ppuppata. Ta’ min mgħottija, ta’ min mikxufa. Ta’ min imqaxxra, ta’ min biċ-ċellolite. Ta’ min dejjem imwaħħla mas-sufan, ta’ min tiżżegleg ma’ kull pass li jagħti. Ejja ngħidu kelma, anzi ħamsa, dwar il-patata.
trafanal
Din kelma antika li kienet tintuża xi ħaġa hekk:
Kif dejjaqtli t-trafanal!
Tridx tbusli t-trafanal?!
It-trafanal, f’xi djaletti t-tafanal, hu t-toqba tal-warrani. Ħasra m’għadniex nużawha kelma bħal din. Waqt xi ġlieda tiswa mitqilha deheb. Nibdew kampanja nazzjonali għall-użu mill-ġdid tat-trafanal?
għajn
Meta ma nkunux irridu nsemmu l-kelma sorm, teħel magħna l-għajn. Aħseb waħda f’espressjoni bħal kixef għajnu ma’ kulħadd. Mhux għajnu jkun kixef. Hekk ukoll meta ngħidu:
Busli għajni
Stmah f’għajnu
Kif dejjaqtli t-toqba t’għajni
Għandu ħafna ħara ma’ għajnu
Kemm inti ksir il-għajn
Kif l-għajn, minn organu fil-wiċċ, saret ewfemiżmu għall-patata jibqa’ misteru insormontabbli.
tirma
Tiftixa ta’ malajr ta’ din il-kelma fuq l-internet ittellagħlek sentenzi tat-tip (ikkupjati kelma b’kelma):
Kulħadd irid imiss it-tirma
X’jaħseb li hu dan il-piżella proċessata mit-tirma?
Dan il-pajjiż meħjut mit-tirma
Kulħadd iparla mit-tirma
Tkun tista’ ddeffes żrinġijiet, friefet il-lejl, wiżgħat dritt fit-tirma
B’dawn l-eżempji kkuluriti naħseb kulħadd fehem xi tfisser. Għal min idum biex jieħu, it-tirma magħrufa wkoll bħala t-TTS. U jekk lanqas din ma fhimt, mela nistiednek tmur tieħdu ħawda fiha.
tina
Rajtha għaddejja b’tintha barra
Telagħlu musmar f’tintu
It-tina, barra li hi frotta, hi wkoll il-warrani kollu kemm hu, biż-żewġ tebqiet, bix-xaqq u t-toqba b’kollox. Jiddispjaċini jekk bħalissa qed tiekol tina jew jekk jismek Tina.
sorm
Insejħulu b’ħafna modi: il-patata, l-anus, it-tina, l-għajn, il-warrani. Imma qabilhom kollha kien hemm is-sorm, kelma li tintuża f’ħafna idjomi. Dawn xi ftit minnhom:
- wiċċu u sormu xorta = tost, ma jistħi minn xejn
- jitkellem minn sormu = li jgħid ma jagħmilx sens
- tatu f’sormu = dejqitu, ittikatu, irritatu
- xortih ma’ sormu = iffurtunat, xortih tajba
- b’sormha = xurban, fis-sakra / bin-nervi, bil-geddum
- mesaħ sormu bih = ittrattah ħażin, bla rispett ta’ xejn
- għajnejk f’sormi = ngħiduha biex ma jisħtuniex
- żewġt isrum f’qalziet wieħed = żewġt iħbieb dejjem flimkien
- ħarab saqajh ma’ sormu = ħarab jiġri b’kemm kellu saħħa
- xidja f’sorm ta’ patri = fitt, antipatku mill-kbar nett
- irid kollox ma’ sormu = jistenna li dejjem jaqduh l-oħrajn bla ma jitħarrek
- daħħal sebgħu f’sormu = bela’ kanna, kellu jitqanna’ b’xi ħaġa jew b’xi ħadd
- mela għajnejk f’sormok? = min ma jarax xi ħaġa ċara, ovvja
- li ma kellux sormu ’l isfel ma jafx jaħra = mhux kapaċi, bla ħila, ma jinqala’ għal xejn
Bonus: il-karus
Ix-xaqq tal-warrani li jixref ħelu ħelu minn fuq il-qalziet ta’ xi bennej, ħaddiem tal-gvern, jew xi ħadd oħxon ħafna. Joe dejjem bil-karus imperreċ ħalli jammirah kulħadd.
