Ilsien it-trabi

Mat-trabi u mat-tfal ċkejknin nitħaddtu mod ieħor:
Abbni l-kukklu kukklu tan-nannina.
Ejja mmorru Bambin. Tih kiss lil Jesus.
Eqq, dak tmissux, dak puff.

Din li ġejja hi lista ta’ kliem li l-kbar jużaw maż-żgħar. Jużaw… il-kelma ġġib hekk. Ħafna minnhom m’għadhomx jingħadu daqstant. Imma oħrajn ngħiduhom spiss, bħal din il-kelma…

mimmi

Fejn għandek mimmi, sabiħ?
Ħafna mill-kliem tat-trabi jkun sempliċi, b’ripetizzjoni ta’ ħoss jew sillaba, bħal mimmi, ħalli tkun faċli għat-trabi biex ilissnuh sakemm jitilqu lsienhom.
Bilħaqq, mimmi tfisser ukoll il-ħabba tal-għajn. Nużawha fl-idjoma jħobbha daqs il-mimmi t’għajnejh.

Kelma	Tifsira	Eżempju
mimmi	uġigħ	Mikkin, għamel mimmi
bubba, bobba	libsa tal-bniet	Kemm għandek bubba sabiħa
qeqqè	daqqa	Tani qeqqè fuq idi
ninni	orqod	Immorru nninnu?
mamma	omm	Irid imur il-mamma
tata	papà	Ġej it-tata ġej
żiżi	karezzi	Ejja nagħmlilha żiżi
titi	gażaża	Mela bit-titi tninni int?
wiwi	pipì	Għamilt wiwi?
nunu	raġel	Xejjirlu lin-nunu
tatà	ċaw	Agħmlilhom tatà, isa
xoxxi	omħot	Xoxxi n-nażu
bambu	żarbun	Mur ħa jlibbsek il-bambu
ginda	tigdem	Ara jgindik it-tetu
barbar	barra, passiġġata	Imxi barbar
ċiċċi beqqi	bilqiegħda	Ċiċċi beqqi fuqi

pappa

Din nużawha sew bħala verb, Ejja ħa tpappi, u sew bħala nom, Ħadtha l-pappa?
Anki fil-qwiel insibuha. L-ewwel il-pappa u mbagħad l-umpappa, jiġifieri l-ewwel aħseb għall-pappa, għall-ħobża ta’ kuljum, u wara għax-xalar u d-divertiment. Ngħidu wkoll Dak ipappiha, jiġifieri jaqlagħha bla inkwiet ta’ xejn.
M’għandniex xi ngħidu, ħafna mill-kliem tat-trabi jkun dwar l-ikel u x-xorb. Kul ħa tikber!

Kelma	Tifsira	Eżempju
pappa	ikel, ħobż	Spiċċa l-pappa
pappi	kul	Ejja ħa tpappi
kukka	bajda	Tridha l-kukka?
zizzu	pastizz	Trid zizzu tal-irkotta?
zizu	laħam	Isa, kulu kollu z-zizu
ġuġu	ġobon	Kulu l-ġuġu ħa tikber
nejna	ikel, minestra	Ħadtha n-nejna?
ċejċa	ħelu	Ejja ħa ntiha ċ-ċejċa
bumbu	bottle tal-ħalib	Ma tridux il-bumbu
bimba, buwa	xorob	Ejja ħa ntik tbumbu
ġinġa	larinġa	Tħobbha l-ġinġa?

ċuffa

Xi wħud huma onomatopejċi. Jimitaw il-ħoss ta’ dak li jfissru, bħal ċuffa, jiġifieri tgħum, tinħasel, iċċafaċaf. U dawn bħalhom.

Kelma	Tifsira	Eżempju
ċuffa	tgħum, tixxarrab	Ejja nagħmlu ċuffa
bupp	ħoss meta taqa'	Ara tagħmel bupp
paqqa	karozza	Immorru dawra bil-paqqa?
zinn zinn	banda	Ara ġejja z-zinn zinn
bumma	ħabta	Miskina, għamlet bumma
tuttu	żiemel	Ara ġej it-tuttu
beqqa	mogħża	Kif tagħmel il-beqqa?

zizi

Semmejna t-tuttu, iż-żiemel, u l-beqqa, il-mogħża. L-annimali nsibuhom spiss fil-lingwaġġ tat-trabi. Kollha tafhom dawn l-ismijiet tal-annimali?

Kelma	Tifsira	Eżempju
zizi	tiġieġ	Itma' z-zizi
tetu	kelb	Agħmillu ż-żiżi t-tetu
muċċu	fenek	Ħallih bi kwietu l-muċċu
pejxu	qattus	X'jismu l-pejxu ħi?
pizu, pipi, pipu	għasfur	Isma' x'jgħanni l-pizu
tutu	ħut	Ara t-tutu fl-akkwarju
beqqa, neqqa	mogħża	Missha l-beqqa, missha!
tuttu	żiemel	Trid tirkeb it-tuttu?
bejżu	gendus, baqra	Ejja 'l hawn bejżu
qajżu, nejżu	ħanżir	X'qed jiekol il-qajżu?
żiżu	qażquż	X'inhu ħelu ż-żiżu
xekkuka	nagħġa	Qed tninni x-xekkuka
neddu	annimal domestiku	Għandek neddu, eh?

patatina

Miskin, għandu l-patatina ħamra.
Mat-trabi kemm-il darba nużaw id-diminuttiv, l-aktar għal xi partijiet tal-ġisem. Imma hemm xi verbi wkoll.

Kelma	Tifsira	Eżempju
patatina	patata	Nigdimlu l-patatina
koxxina	koxxa	Ajma dik il-koxxina
wejda	id	Ara jaħraq il-wejda
swejqa, sequqa	sieq	Għolli s-swejqa, sabiħa
rwajsa	ras	Għatti dik l-irwajsa
żaqquqa	żaqq	Bewsa fuq iż-żaqquqa
sinnuna	sinna	Tielgħa s-sinnuna
bejka	jibki u jeqred	Se ddum tbejki?
mejxa	jimxi bilkemm	Il-vavu beda jmejxi